با واژه های جدید چطور برخورد می کنیم!

به گزارش ایسنا، معمولا پدیده های جدید در کشورمان تا زمانی که مردم آن را بپذیرند، با طنز و شوخی و استهزاء همراه می شوند.

واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم هیچگاه از این نگاه و رویکرد جامعه مستثنی نبوده است. هر واژه جدید موجی از طنز را با خود به همراه دارد، حتی سعی می شود با همان کلمه جمله طنزآمیزی بنویسند تا ناکارآمدی، بیگانگی و دور بودن واژه از متن جامعه را به رخ بکشند و گاه با حساب سرانگشتی درباره میزان بودجه، این فعالیت فرهنگستان را زیرسؤال ببرند. البته شوخی با مصوبات فرهنگستان، ماجرای امروز و دیروز نیست و قدمتی به درازای ایجاد فرهنگستان در ایران دارد؛ از زمانی که قرار شد به جای «یونیورسیته» و «بَلَدیه» بگویند «دانشگاه» و «شهرداری». واژه هایی که گاه از دید نویسنده ها و روشن فکرانی چون صادق هدایت ناکارآمد و خنده آور بودند، اما اکنون رایج و آشنا هستند و چیزی غیر از آن نمی تواند برای خطاب کردن در ذهن داشت.

این روزها واژه «گرایه» جایگزین واژه «ترند» شده است و در توضیح این انتخاب عنوان شده است: «ترند شدن یعنی موضوعی در کوتاه مدت مورد علاقه مردم قرار بگیرد. بنابراین گروه واژه گزینی با این نگاه که بحث علاقه و گرایش در میان است، به این فکر کرده که می شود از ستاگ حال گرایش استفاده کند. پس واژه «گرایه» را ساخته اند. «ترند» از واژه هایی است که در سال های اخیر به دلیل گستردگی استفاده از فضای مجازی حتی در میان مردم کوچه و بازار هم راه یافته و واژه رایجی شده است. در واقع گروه واژه گزینی با تأخیر برای واژه ای که در میان مردم جا افتاده است، واژه ای را پیشنهاد کرده است.

برخی  معتقدند مردم در مقابل واژه های فرهنگستان مقاومت می کنند، چون میان نهادهای دیگر با فرهنگستان هماهنگی وجود ندارد و تلاشی برای فرهنگ سازی این واژه ها انجام نشده است. برخی هم بر کمک رسانه ها و مطبوعات تأکید دارند و معتقدند باید این واژه ها علاوه بر رسانه در کتاب های درسی استفاده شود و یا مسئولان در گفتارهای خودشان این واژه ها را به کار ببرند.

باید این را در نظر گرفت شرایط کنونی ایران و جامعه جهانی نسبت به چند دهه گذشته تغییرات بسیاری داشته است. ما در عصر جهانی شدن و دنیای بدون مرز و گاه بدون کنترل فضای مجازی زندگی می کنیم و نگاه مان باید فرهنگ سازی و جا انداختن مسائل در جامعه با توجه به استفاده روز افزون مخاطبان از فضای مجازی و سکوهای مختلف محتوا باشد؛ که گاه جایگاه مهم تری از رسانه های رسمی در میان مردم دارند. حال مسئله این است که واژه های تازه مصوب چگونه به میان مردم برود و در زبان روزمره مردم جاری شود؟ هرچند زمان لازم است تا واژه های جدید در جامعه ته نشین شده و آن را بپذیرند و اینگونه نیست که بلافاصله بعد از تایید نهایی واژه از سوی فرهنگستان، مردم آن را استفاده کنند.

در عین حال، حتی در فرایند فعلی و بدون در نظر گرفتن مسائلی مانند استفاده از فضای مجازی نیز اما و اگرها بسیاری وجود دارد. در ماه های اخیر گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای اعلام واژه های جایگزین و مصوب صرفا از بستر صدا و سیما استفاده می کند و رسانه های مکتوب و سراسری چندان مورد توجه فرهنگستان نیستند؛ فضای مجازی و سکوها که دیگر جای خود دارد! تاکید زیاد فرهنگستان بر این که واسطه ارتباطش با مردم بیشتر صدا و سیما باشد، شاید چندان کارآمد نباشد؛ مخصوصا در شکل فعلی که توضیح کمتر از یک دقیقه درباره یک واژه جدید نه تنها چندان مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه در بسیاری از مواقع، حواشی زیادی را هم می سازد.

خلأ پیوست رسانه ای؛ مشکل امروز فرهنگستان زبان فارسی

شاید فرهنگستان اگر از راه های دیگری از جمله خبرگزاری ها، فضای مجازی و سکوها یا روزنامه های کثیرالانتشار و... نیز در کنار صدا و سیما استفاده کند، مفیدتر باشد. در واقع ما با یک خلأ پیوست رسانه ای درباره فعالیت ها فرهنگستان مواجه ایم. گویا فرهنگستان بر ضرورت وجود چنین پیوستی برای اقناع افکار عمومی به ویژه نسل جوان بر اهمیت جایگاه زبان فارسی، توجه چندانی ندارد و صرفا بر صدا و سیما تأکید می کند. البته موضوع درباره چند واژه اخیر کمی پیچیده تر است؛ چرا که حتی شبکه های اطلاع رسانی فرهنگستان و وب سایت رسمی آن نیز ترجیح داده درباره واژه های معادل سکوت کند.

در کنار این بحث باید در نظر داشت، این ابهام همچنان در میان مردم وجود دارد که واژه های پیشنهادی فرهنگستان چگونه و توسط چه اشخاصی ساخته می شود و هنوز از فرآیند ایجاد و ریشه این واژه اطلاعات درست و دقیقی در دسترس نیست، حتی با وجود اینکه غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در یک برنامه سرگرمی (خندوانه) درباره فرایند واژه سازی و گروه های علمی این واژه ها توضیح داده بود؛ اما مردم همچنان با دیده تردید و طنز با آن برخورد می کنند که شاید این مسأله، تاکید بر ایجاد بستر رسانه ای و استفاده درست از ابزارهای مختلف و جدید رسانه ای و سکوهای تولید محتوا را پیرامون واژه های جایگزین بیشتر کند.

 در این زمینه بیشتر بخوانید:

شوخی با واژه های فرهنگستان از کجا می آید؟

مردم که با فرهنگستان لج ندارند

چرا فرهنگستان زبان را دست می اندازند؟

انتهای پیام